1. Voedingsindustrie onderweg naar een krimpjaar Volgens ING zal de voedingsindustrie in 2024 naar verwachting met 1% krimpen. Deze voorspelling volgt op een reeks uitdagende jaren waarin de sector werd geconfronteerd met economische onzekerheden, hoge energieprijzen en een dalende consumentenbesteding. Hoewel de krimp kleiner is dan eerder dit jaar werd verwacht, zijn er duidelijke factoren die de productie beperken. Het natte najaar van 2023 en het koele voorjaar van 2024 zorgen bijvoorbeeld voor lagere oogstopbrengsten, vooral in de aardappel- en groenteverwerking. Ook in de zuivelsector is er sprake van een daling in de productie, met een 1,5% lagere melkaanvoer in de eerste helft van het jaar in vergelijking met 2023. Dit geeft aan dat de voedingsindustrie nog altijd worstelt met de naweeën van veranderende weersomstandigheden en verminderde vraag. Een lichtpuntje voor de tweede helft van 2024 is de verwachting dat consumenten meer zullen uitgeven naarmate de inflatiedruk afneemt en de bestedingsruimte toeneemt. Lagere energieprijzen en stabielere grondstofkosten kunnen de vraag naar voedingsproducten stimuleren. Echter, deze positieve ontwikkeling wordt deels tenietgedaan door stijgende loonkosten en structurele personeelstekorten. Volgens een recente CBS-peiling ervaart bijna tweederde van de voedingsbedrijven belemmeringen bij het vinden van gekwalificeerd personeel. Hierdoor zal automatisering en robotisering binnen de sector een steeds aantrekkelijkere optie worden. 2. Nieuwe impulsen voor vleesvervangers Na twee jaar van stagnatie laten recente cijfers van data-analist Nielsen zien dat de verkoopvolumes van vleesvervangers weer in de lift zitten. Deze trend geeft nieuwe hoop aan de eiwittransitie, een belangrijke pijler in de strijd tegen klimaatverandering. Vlees, met name rundvlees, heeft een hoge milieuimpact vergeleken met plantaardige alternatieven. Een verlaging van de vleesconsumptie zou dan ook aanzienlijke milieuvoordelen opleveren. Het Voedingscentrum raadt aan niet meer dan 500 gram vlees per week te consumeren, terwijl de gemiddelde Nederlander momenteel ongeveer 725 gram per week eet. Als deze aanbeveling breed wordt opgevolgd, kan dat een significante stap zijn in het terugdringen van de milieubelasting van de voedingssector. Supermarkten en producenten spelen een actieve rol in deze verschuiving. Lidl introduceerde onlangs een hybride gehaktbal, een product dat bestaat uit zowel plantaardige als dierlijke eiwitten. Dit soort hybride producten kan een brug vormen tussen vlees en vleesvervangers, doordat ze een aantrekkelijker prijsniveau en minder smaakverlies bieden. De doelstelling van veel supermarkten is om tegen 2030 minimaal 50% van hun verkochte eiwitten plantaardig te laten zijn, een aanzienlijke stijging ten opzichte van de huidige 40%. Ceel Elemans, Sector Banker Food bij ING, onderstreept het belang van deze eiwittransitie: “Het halen van klimaatdoelen is een ingewikkelde puzzel, maar de eiwittransitie levert daar een belangrijke bijdrage aan. Hybride producten kunnen de vleesconsumptie verlagen zonder dat de consument grote concessies hoeft te doen op het gebied van smaak of prijs.” 3. Geopolitieke spanningen Naast de interne uitdagingen waarmee de voedingsindustrie wordt geconfronteerd, zijn er ook externe geopolitieke factoren die de sector beïnvloeden. China is een onderzoek gestart naar EU-subsidies voor zuivelproducten die naar China worden geëxporteerd. Dit volgt op een eerder Chinees onderzoek naar Europese vleesexporteurs, waaronder het Nederlandse bedrijf Vion, en komt als reactie op de Europese plannen om de importheffingen op Chinese elektrische auto’s te verhogen. Dit soort geopolitieke spanningen kan de handel met belangrijke afzetmarkten als China onder druk zetten. Landen zoals Nederland, Denemarken en Spanje, die aanzienlijke hoeveelheden zuivel en vlees naar China exporteren, lopen het grootste risico op negatieve gevolgen van deze handelsbeperkingen. Elemans waarschuwt voor de bredere gevolgen van deze spanningen: “China heeft heel veel monden te voeden en de vraag naar dierlijke eiwitten blijft wereldwijd toenemen. Dit onderzoek kan het ideale van vrije handel verstoren, wat uiteindelijk zowel de Europese als de Chinese voedingsindustrie kan schaden.” 4. Subsectoren binnen Food & Agri In de bredere context van de Food & Agri-sector signaleert ING een aantal belangrijke trends en uitdagingen. Naast de eiwittransitie is ook de elektrificatie van productieprocessen een hot topic binnen de sector. De noodzaak om af te stappen van aardgas is duidelijk, maar er zijn nog veel praktische obstakels, zoals een gebrek aan capaciteit op het elektriciteitsnet. Daarnaast krijgen onderwerpen als dierenwelzijn en goed werkgeverschap steeds meer aandacht. Er wordt van bedrijven verwacht dat zij niet alleen inspelen op duurzame trends, maar ook investeren in het welzijn van hun personeel. De arbeidsmarktproblematiek, waaronder de moeilijkheid om voldoende personeel te vinden, maakt deze investeringen des te urgenter. Elemans benadrukt dat de sector nog een lange weg te gaan heeft: “De voedingsindustrie staat voor een aantal stevige uitdagingen. De sector moet van het gas af en voor elektrificatie zijn nog geen kant-en-klare oplossingen beschikbaar. Ook vragen eiwittransitie en dierenwelzijn extra inspanningen van bedrijven. En de sector kan meer investeren in goed werkgeverschap.” Verdere transformatie voedingsindustrie Het jaar 2024 zal voor de voedingsindustrie in het teken staan van verdere transformatie en aanpassing. Met een verwachte productiekrimp van 1% en blijvende druk op de arbeidsmarkt, blijft de sector onder economische druk staan. Tegelijkertijd bieden nieuwe trends, zoals de opkomst van hybride vleesvervangers en de voortgang van de eiwittransitie, kansen voor groei en verduurzaming. Geopolitieke spanningen, met name tussen de EU en China, kunnen echter verstoringen veroorzaken in belangrijke handelsrelaties. Hierdoor is veerkracht en aanpassingsvermogen binnen de sector van groot belang. De uitdagingen zijn groot, maar met de juiste innovaties en strategieën kan de voedingsindustrie zich blijven ontwikkelen in de veranderende wereld. NBT MAGAZINE NR 5 2024 31
RkJQdWJsaXNoZXIy MTAyNDU4