PAKKRACHT NR 5 2022 11 PLASTICVERVUILING EN STATIEGELD Ondertussen kreeg plasticvervuiling en de bestrijding ervan steeds meer aandacht met allerlei campagnes, denk aan opruimacties of het plaatsen van prullenbakken speciaal voor plastic flesjes. Maar dat hielp allemaal slechts lokaal of tijdelijk en gaat bovendien slechts om symptoombestrijding. “Maar dankzij alle aandacht, kwam destijds staatssecretaris Van Veldhoven met een soort ultimatum. Het bedrijfsleven kreeg twee jaar de tijd om het aantal plastic flesjes op straat met zeventig procent te verminderen, en als dat niet lukte, zou er statiegeld op komen. Hiervoor is Rijkswaterstaat gegevens gaan verzamelen en daarvoor werd ik benaderd als een soort second opinion. Uit alle data bleek dat het aantal flesjes niet afnam, maar zelfs toenam dus werd statiegeld ingevoerd. Sinds de invoering is het zwerfafval-aandeel van deze flesjes gedaald met 76 procent, zo blijkt uit mijn Zwerfinator-metingen!” STATIEGELD OP ÁLLE DRANKVERPAKKINGEN Wie Zwerfinator volgt op social media, weet dat hij kritisch en streng kan zijn op bedrijven en verpakkingen. “Nu statiegeld op de kleine plastic flesjes is ingevoerd, zie ik onduidelijkheid – ‘vallen sapflessen en limonadeflessen er nu wel of niet onder?’ – en opstandigheid – fabrikanten stappen plots over op drankenkarton. Het is af en toe wel frustrerend om te zien hoe sommige bedrijven omgaan met de wetgeving, maar het geeft mij ook energie en brandstof om het aan te pakken. Ik heb namelijk wel gemerkt dat ik verandering in gang kan zetten met mijn kritiek en advies. Uiteindelijk zal ik blijven pleiten voor statiegeld op álle drankverpakkingen. Eventueel kunnen hierbij uitzonderingen worden aangeduid, maar hoe meer hoe beter want verpakkingen met statiegeld zijn een zeldzaamheid in mijn data.” MINDER SCHADELIJK Dirk is blij met de groeiende bewustwording, maar weet ook dat langdurige, intrinsieke gedragsverandering vaak achterblijft. Daarom vindt hij het belangrijk om te blijven analyseren wat voor verpakkingen van welke producten en merken veelvuldig voorkomen als zwerfafval om de fabrikanten erop aan te kunnen spreken. Dit heeft hij bijvoorbeeld gedaan bij Anta Flu, en met succes: “Samen met zwerfafvalrapers uit mijn netwerk en de Plastic Soup Surfer Merijn Tinga heb ik foto’s gemaakt van de plastic Anta Flu-wikkels die we vonden. Met zestienduizend foto’s zijn Merijn en ik naar de fabrikant gestapt en hebben de CEO overtuigd er iets aan te doen. Bij dit product en deze kleine, lichte verpakkinkjes, kun je nooit honderd procent voorkomen dat het zwerfafval wordt, maar je kunt ze wel minder schadelijk maken. Dus maakt Anta Flu haar wikkels nu van waspapier.” WAT IS DE ZWERFAFVALKANS? Veel verpakkingen komen nooit buiten, die worden thuis (gescheiden) in prullenbak gegooid. “Daarvoor is het belangrijk dat ze goed recyclebaar zijn”, aldus Dirk. “Maar van sommige producten loopt de verpakking gewoon groter risico om op straat of in de natuur te belanden. Ook daar moeten bedrijven zich bewust van zijn om erop in te spelen, omdat recycling soms niet het doel hoeft te zijn. Zo ken ik een producent van chocoladerepen die heel ver was in de ontwikkeling van biologisch afbreekbare wikkels, maar dat idee plots liet varen en nu inzet op chemische recycling. Mij ontgaat daar de logica van, want de wikkels van die repen krijgen de kans niet om te worden gerecycled. Die eindigen bij wijze van spreken allemaal als zwerfafval.” Bepaalde kenmerken van verpakkingen wijzen op een grotere ‘zwerfafvalkans’. Om die inzichtelijk te maken, is Dirk een matrix aan het maken die kan worden opgenomen in een life cycle analysis van de verpakking. Denk aan vragen als: Wordt het product veel buiten gegeten of gedronken? Hoe groot is het na gebruik? Hoe vies is het na gebruik? “Wanneer de zwerfafvalkans groter is, moet er worden ingezet op een kleine restschade voor de natuur. Om die te verlagen, kan je de verpakking kleiner maken, materiaalkeuze veranderen en het kan eventueel zelfs door middel van retoursystemen zoals statiegeld. Als hier voortaan al bij het ontwerpen van de verpakking al rekening mee wordt gehouden, kunnen we veel winst maken met z’n allen”, benadrukt Dirk. Meer informatie: Zwerfinator Tel. +31 (0)681-503456 www.zwerfinator.nl RAPEN, ONDERZOEKEN ÉN SPREKEN Naast het zwerfafvalrapen en het data-onderzoek, geeft Dirk Groot als Zwerfinator ook lezingen en gastlessen om kennis en bewustzijn te verspreiden. Zo sprak hij op Empack de verpakkingsindustrie toe en mocht hij onlangs spreken bij een event van de HAS. “De nieuwe generatie verpakkers, die er nu voor studeren, staan echt open voor het onderwerp, kunnen het vanaf het begin implementeren straks in hun werkzame leven en ze zijn bovendien supergemotiveerd om dit soort maatschappelijke problemen aan te pakken.” Dirk doet nog steeds alles zelf, maar hij onderzoekt momenteel de mogelijkheden om te kunnen opschalen. “In de vorm van een stichting bijvoorbeeld. Bij sommige projecten is het namelijk wel wenselijk om het wat groter aan te kunnen pakken en met meer mensen samen aan de slag te kunnen. Dat is voornamelijk belangrijk om ontwikkelingen te blijven monitoren.”
RkJQdWJsaXNoZXIy MTAyNDU4