30 / 44
Tot zover het goede nieuws. Want de inspiratie ligt blijkbaar niet voor het
oprapen. De laatste jaren is de verpakkingsontwikkelaar onder meer gaan
kijken bij andere productcategorieën wat resulteerde in al vaak besproken
innovaties zoals suiker in het melkpak en soep in een zak. Ook musea kun-
nen bijdragen aan inspiratie al zal dat de grafisch ontwerper meer prikkelen
dan de technicus. Een fikse boswandeling dan, om de geest te verfrissen? Het
ruisen van het gebladerte schept ruimte in het hoofd voor nieuwe ideeën.
Er is in de natuur echter veel meer te vinden dan rust en ruimte. De natuur
zit tjokvol oplossingen voor problemen om de strijd van het bestaan. Die
oplossingen die de natuur bedacht heeft, komen we ook bij het verpakken
tegenkomen. Denk aan bewaren, transporten, beschermen, communiceren
enzovoorts. Voor de hand liggende oplossingen als een noot die beschermd
of de veren van een pauw die communiceren. Maar ook de dunne vleugels
van een kevertje die honderden, duizenden keren gevouwen kunnen worden
zonder dat ze breken. Daar waar bij een vel papier al na een tiental keren
vouwen breuken of scheuren ontstaan (denk maar aan een landkaart). Kortom
de natuur is een bron van inspiratie, ook voor verpakkingen.
Biomimicry is de wetenschap en de kunst van het nabootsen van de beste
biologische ideeën uit de natuur om menselijke problemen op te lossen. Dat
is overigens dus iets anders dan biotechnologie, waar we de natuur inzetten
als technologie zoals bijvoorbeeld het gebruiken van bacteriën om kunststof-
fen af te breken. Of iets alledaags als het maken van kaas dat eveneens bio-
technologie is.
Biomimicry is een gereedschap bij innovatie. De eerste stap is het formuleren
van het vraagstuk. Een van de vraagstukken waar de verpakkingsindustrie nu
mee kampt is het koud houden van vlees en andere bederfelijke versproduc-
ten in de keten van online shoppen. De tweede stap is het bepalen van bruik-
bare principes uit de natuur. Bij koud houden is dat onder meer kijken naar
organismen die overleven bij hitte, maar ook het omgekeerde, organismen
die leven bij kou. Het meest evident is de oplossing wanneer het organisme
dat in extreme omstandigheden doet. De zogenaamde extremofielen. In dit
voorbeeld kunnen dat cactussen of ijsberen zijn. De volgende stap is het
achterhalen van het principe van dat organisme: hoe heeft dat organisme het
probleem opgelost? Een cactus zet zichzelf door zijn vorm in de schaduw en
een ijsbeer vangt de warmte van de zon met zijn haren als glasvezels die het
licht (en dus de warmte) geleiden naar zijn zwarte huid.
De laatste stap in de biomimicry is dat principe omzetten naar een technolo-
gische oplossing. Een doos met flappen als een cactus of een fiberbuffer voor
extreme weerkaatsing van warmte. Het mooie van de natuur is, dat er niet
één oplossing voor een probleem is maar tenminste tientallen. Dus mocht
een principe niet bruikbaar zijn of lastig te vertalen naar betaalbare techno-
logie dan zijn er met een beetje speurwerk nog vele voorbeelden te vinden.
Behalve de cactus en de ijsbeer zijn de extremofielen in dit voorbeeld onder
meer de schorpioen en de olifant en de pinguïn en de edelweiss. Er zijn vele
voorbeelden van verpakkingen in de natuur en die zijn te vinden op elke
schaal. Eigenlijk is een verpakking het fysiek definiëren van een grensvlak.
Dat is het membraam van een bacterie, de schaal van een ei, de schil van
een appel én onze eigen huid. Dus mocht het zweet u uitbreken bij gebrek
aan inspiratie dan hoeft u eigenlijk alleen nog maar te googelen naar het
principe achter de druppels op het voorhoofd om een geniale verpakking te
ontwerpen.
EDISON ZEI OOIT DAT GENIALITEIT 1% INSPIRATIE IS EN 99% TRANSPIRATIE. JE ZOU DIT MOGELIJK OOK ZO KUNNEN INTERPRETEREN DAT
GENIALITEIT VOOR EENIEDER IS WEGGELEGD ALS WE MAAR HARD GENOEG WERKEN. EN ALS WE DIE INSPANNING DAN OOK NOG EENS
ZOUDEN STOPPEN IN HET GERICHT ZOEKEN NAAR INSPIRATIE, DAN ZOU DE GENIALITEIT VOOR ONS DAADWERKELIJK BEREIKBAAR WOR-
DEN. KWESTIE VAN PERCENTAGES, STOPPEN MET DROMEN EN DOEN.
De geniale
VERPAKKING
Stefan Hermsen
C
O L U M N
P
A K K R A C H T
N R
2 2 0 1 6
30